Tajemniczy obrońca węzła

Obrońca węzła małżeńskiego to mało znana i nieco tajemnicza postać występująca w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego. Często niesłusznie porównywany do prokuratora w sprawach karnych, co wpływa na negatywne skojarzenia, a nawet lęk. Jest to nieprawdziwe albowiem obrońca węzła małżeńskiego nigdy nikogo nie oskarża, ani też nigdy nie występuje przeciwko osobom, w szczególności przeciwko małżonkom.

Z racji swojego urzędu obrońca węzła małżeńskiego stoi na straży zasady nierozerwalności związku małżeńskiego. Ma on prawo i obowiązek aktywnego udziału w każdym procesie małżeńskim. Dlatego też, gdy tylko rozpoczyna się proces obrońca węzła małżeńskiego otrzymuje opis pozwu oraz dekret określający formułę sporu, czyli tytuł zaskarżenia ważności małżeństwa. Od tego momentu obrońca może przeglądać akta sprawy, może być obecny podczas przesłuchania stron i świadków, może przygotować pisemną, listę pytań dla nich. Ustosunkowuje się też do treści występujących w sprawie biegłych specjalistów oraz do wydanych przez nich opinii. Obrońca węzła małżeńskiego ocenia materiał dowodowy pod kątem ważności i przedstawia argumenty za tą ważnością przemawiające.

Po przeprowadzeniu wszystkich dowodów, obrońca sporządza swoje najważniejsze w sprawie pismo – uwagi obrońcy węzła małżeńskiego. Pismo to zawiera opis stanu faktycznego sprawy, ocenę materiału dowodowego pod kątem okoliczności przemawiających za ważnością małżeństwa. Uwagi obrońcy węzła są doręczane małżonkom, aby mogli się do nich odnieść. Przyjmuje to również postać pisemna i nazywane repliką. Treść tego pisma ma ogromy wpływ na rodzaj i treść przyszłego wyroku, jest cenną wskazówką dla kierunku oceny stanu prawnego sprawy.

Warto pamiętać, że obrońca związku małżeńskiego nawet jak dostrzeże „twarde dowody” dla pozytywnego wyroku, nigdy nie złoży wniosku o stwierdzenie nieważności, gdyż jest to sprzeczne z jego rolą procesową. Sama treść uwag obrońcy może skłonić stronę do uzupełnienia materiału dowodowego, co jest dopuszczalne, mimo końcowego charakteru tego pisma. Obrońca węzła małżeńskiego nie ma prawa wniesienia apelacji, ale występuje także w sądzie II instancji. Zawsze, w każdej sprawie przysługuje mu prawo złożenia skargi o nieważność wyroku po jej prawomocnym zakończeniu.

Zadaniem obrońcy jest więc poparcie dla dobra, jakim jest małżeństwo i w ten sposób pomaga on sądowi ocenić sprawę, aby wydany wyrok odpowiadał moralnej pewności oraz prawdzie.